Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Bytomiu

UZASADNIENIE

Powód B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w G. pozwem datowanym na dzień 28 grudnia 2015 roku domagał się – w postępowaniu upominawczym - zasądzenia od pozwanej Z. M. na rzecz powoda kwoty 29.151,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 29.151,98 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu.

Ponadto wniósł – w razie wyznaczenia w sprawie rozprawy – m.in. o przeprowadzenie dowodów z pełnej dokumentacji wierzytelności, w tym w szczególności o przeprowadzenie dowodu z umowy kredytowej, z której wynika dochodzone pozwem roszczenie, umowy sprzedaży wierzytelności zawartej przez powoda z poprzednim wierzycielem i wyciągu z załącznika do tej umowy, oraz rozliczenia wierzytelności – na okoliczność istnienia i wysokości dochodzonego pozwem roszczenia, które powód zobowiązał się złożyć po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu podał, że w dniu 27 grudnia 2007 roku A. G. (1) zawarł z Bankiem (...) Spółką Akcyjną umowę kredytu gotówkowego numer (...). Wobec braku spłaty tegoż zadłużenia, wierzytelność została sprzedana na rzecz powoda na mocy umowy z dnia 6 września 2013 roku. Powód podał, że A. G. (2) zmarł w dniu 23.11.2014 roku, zaś z informacji Sądu Spadku wynika, że nie toczyło się postępowanie w przedmiocie nabycia praw do spadku. Jednakże – jak wskazał powód – z protokołu stanu faktycznego sporządzonego przez Komornika Sądowego na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – o komornikach sądowych i egzekucji wynika, że spadek po zmarłej nabyła pozwana. Powód podniósł, że wezwał pozwaną do zapłaty, jednak wezwanie to było bezskuteczne.

Pozwana Z. M. nie odpowiedziała na pozew oraz nie wdała się w spór co do istoty sprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w G. jest funduszem, wpisanym do rejestru funduszy inwestycyjnych prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Warszawie VII Wydział Cywilny Rejestrowy pod numerem (...) 221. W imieniu funduszu działa B. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna w G. / dowód: wyciąg z rejestru funduszy inwestycyjnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Warszawie VII Wydział Cywilny Rejestrowy - k. 8; odpis KRS za numerem (...) – k. 10/.

Powód B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w G. w swoich księgach rachunkowych posiada zapisaną wierzytelność. Jako dłużnik w księgach tych figuruje A. G. (1), zamieszkały w B. przy ul. (...). Wartość wierzytelności w dacie operacji – tj. 6.09.2013 roku wyceniono na kwotę 29.151,98 zł / dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych na dzień 28.12.2015 roku – k. 4; pełnomocnictwo z dnia 27 lipca 2015 roku – k. 9/.

Pismem z dnia 16 lipca 2015 roku Sąd Rejonowy w Bytomiu poinformował, że w Wydziale I Cywilnym Sądu nie zarejestrowano sprawy o stwierdzenia nabycia spadku po A. G. (1) / dowód: pismo z dnia 16.07.2015 roku – k. 11 - 13/.

W dniu 16 grudnia 2015 roku, działając na wniosek powoda, Komornik Sądowy przy Sadzie Rejonowym w Środzie Wielkopolskiej D. K., działając na podstawie art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji, sporządził protokół stanu faktycznego na okoliczność ustalenia potencjalnych spadkobierców A. G. (1) /dowód: protokół stanu faktycznego z dnia 16 grudnia 2015 roku – k. 14/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których prawdziwość nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako nieudowodnione należało oddalić.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c. wydając wyrok zaoczny Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

W rozpoznawanej sprawie z okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie nie wynikało ani istnienie ani wysokość należności objętej pozwem, stąd okoliczności podniesione w pozwie budziły wątpliwości Sądu.

Jednocześnie należy wskazać, iż strona powodowa, wbrew zasadom rozkładu ciężaru dowodu z art. 6 k.c. i 232 k.p.c. nie wykazała żadnym środkiem dowodowym istnienia oraz wysokości zobowiązania, jak również legitymacji biernej pozwanej. Do pozwu nie zostały dołączone dowody z dokumentów, które w razie skierowania sprawy na rozprawę, powódka zapowiedziała złożyć (część wstępna pozwu).

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Natomiast na mocy art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, to powód kierując roszczenie procesowe przeciwko pozwanej, wywodził z niego korzystne dla siebie skutki prawne, więc to na nim ciążył obowiązek wykazania istnienia i wysokości dochodzonego roszczenia.

Dla wykazania powyższej okoliczności do pozwu nie dołączono jednak żadnego dokumentu, który potwierdzałby istnienie i wysokość zobowiązania pozwanego, jak również istnienie po jego stronie legitymacji czynnej oraz zasadności skierowania powództwa przeciwko pozwanej (legitymacja bierna). Powód, mimo zapowiedzi zawartej w pozwie, nie dołączył do pozwu żadnej dokumentacji, która wykazywałaby zasadność jego żądań. Nie uczynił tego także na dalszym etapie postępowania.

Powód składając pozew, domagał się wydania przeciwko pozwanej nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz taki nie został wydany, albowiem referenci w sprawie w postępowaniu upominawczym, aż dwukrotnie (co wynikało z faktu przekazania sprawy do rozpoznania wg własnościowości miejscowej) stwierdzali brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Zgodnie z treścią art. 499 § 1 kpc, nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu, roszczenie jest oczywiście bezzasadne, przytoczone okoliczności budzą wątpliwość; zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego; miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju. Dla profesjonalnego pełnomocnika, reprezentującego powoda, dostatecznym sygnałem motywującym go do przedłożenia dowodów, z których wynikałaby zasadność jego roszczenia, powinien być fakt skierowania sprawy na rozprawę. Zawiadomienie o terminie rozprawy w dniu 15 czerwca 2016 roku winno być w ocenie Sądu dla powoda wystarczającym sygnałem, z którego płyną wnioski, iż okoliczności pozwu budzą wątpliwości, a w konsekwencji, że norma art. 339 § 2 k.p.c. w jego części wstępnej nie znajdzie w sprawie zastosowania.

Analiza dokumentów dołączonych do pozwu i płynących z nich wniosków w ocenie Sądu nie pozwalała na uwzględnieniu powództwa, także w świetle milczącej postawy pozwanej.

W odniesieniu do przedłożonych dowodów wskazać należy, że wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego nie jest wystarczający do merytorycznej weryfikacji wysokości i wymagalności dochodzonej pozwem należności. Zgodnie z art. 194 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546 ze zm.) księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym (ust.2).

Powyższy przepis art. 194 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych został dodany w wyniku nowelizacji poprzedzonej orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego i obowiązuje od dnia 20 lipca 2013 roku. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 11 lipca 2011 r. ( P 1/10, OTK-A 2011, nr 6, poz. 53), uznał, że art. 194 u.f.i. w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 20 Konstytucji RP. Orzeczenie to, będące konsekwencją wyroku TK z dnia 15 marca 2011 r., P 7/09, OTK-A 2011, nr 2, poz. 12, odnoszącego się do dokumentów wystawianych przez banki na podstawie art. 95 ust. 1 pr. bank., oparte zostało na założeniu, że fundusz sekurytyzacyjny, będąc uprawnionym do nabywania wierzytelności od wszelkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, którym nie przysługują przywileje analogiczne do określonego w art. 194 u.f.i., znajduje się w toku postępowania cywilnego w niezasadnie uprzywilejowanej pozycji względem pozwanego, którego obciąża ciężar zaprzeczenia prawdziwości dokumentu urzędowego (art. 252 k.p.c.) posiadającego w tym postępowaniu szczególną moc dowodową. Powyższe uprzywilejowanie, nieznajdujące uzasadnienia w odniesieniu do podmiotów niezwiązanych w żaden sposób z realizacją zadań publicznych, narusza zasadę określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP rozumianą jako zapewnienie "równości broni" stron postępowania (por. wyroki TK z dnia 12 grudnia 2006 r., P 15/05, OTK-A 2006, nr 11, poz. 171, oraz z dnia 19 lutego 2003 r., P 11/02, OTK-A 2003, nr 2, poz. 12). W wykonaniu obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroków TK z dnia 15 marca 2011 r. (P 7/09) oraz z dnia 11 lipca 2011 r. (P 1/10) z dniem 20 lipca 2013 r. znowelizowano prawo bankowe oraz ustawę o funduszach inwestycyjnych poprzez dodanie w jej art. 194 ust. 2 przesądzającego, że moc prawna dokumentów urzędowych w postaci ksiąg rachunkowych, wyciągów z tych ksiąg oraz oświadczeń, o których mowa w ust. 1, nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym. Dokumenty wskazane w ust. 1 komentowanego przepisu nie korzystają z przywilejów wynikających z domniemania prawdziwości i domniemania autentyczności właściwych dokumentom urzędowym przewidzianych w szczególności w art. 252 kpc.

Wobec powyższego, w obecnym stanie prawnym do oceny prawnej mocy dowodowej wyciągów z funduszu sekurytyzacyjnego nie mają zastosowania przepisy prawa cywilnego stanowiące, iż dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 kpc) a strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić (art. 252 kpc).

Do wykazania skuteczności nabycia wierzytelności przez powoda oraz do wykazania istnienia wierzytelności konieczne byłoby przedstawienie przez fundusz odpowiednich dowodów. Powód powyższemu nie sprostał.

Przedłożony przez powoda wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu, nie stanowi wystarczającego dowodu na potwierdzenie faktu nabycia wierzytelności, faktu istnienia wierzytelności, jej wysokości i wymagalności. Nie ma mocy dokumentu urzędowego. Może być jedynie potraktowany jako dokument prywatny, stanowiący dowód tego, iż osoba która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Powód nie wykazał zatem zasadności dochodzonego żądania. Podnieść należy, iż w dacie sporządzenia wyciągu z ksiąg funduszu, na dzień 28.12.2015 roku figurowało w nim zadłużenie w kwocie 29.151,98 zł, na którą to kwotę składała się należność główna oraz odsetki. Dokument nie precyzował stopy procentowej, w oparciu o którą naliczano odsetki, jak również dat i kwot, od których te odsetki były naliczane. W oparciu o taki dokument, Sąd nie byłby w stanie ocenić zasadności żądania, w tym także w świetle bezwzględnie obowiązujących przepisów regulujących maksymalną wysokość odsetek, czy też zakazu anatocyzmu. W postępowaniu rozpoznawczym Sąd nie może poprzestać na oparciu się na twierdzeniach stron, albowiem wydając wyrok angażuje aparat i autorytet Państwa, tym samym wydając rozstrzygnięcie musi to czynić w oparciu o materiał dowodowy, dostarczony przez strony, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu.

W tym stanie rzeczy już chociażby z tej przyczyny powództwo podlegało oddaleniu.

Ponadto powód nie wykazał legitymacji biernej pozwanej. Powód wytaczając powództwo w stosunku do osoby, względem której nie ma pewności, czy jest spadkobiercą, musi wykazać, że właśnie ta osoba weszła w sytuację prawną zmarłego dłużnika, i że przysługuje mu zatem skuteczne względem niej roszczenie o zaspokojenie długów spadkowych. Generalnie to wierzyciela obciąża dowód, że osoba pozwana jest dłużnikiem (art. 6 k.c.). Nie sposób rozumieć art. 6 k.c. w taki sposób, że to pozwany ma wykazać, iż dłużnikiem nie jest (z jakichkolwiek przyczyn). W efekcie w procesie o wykonanie zobowiązania należącego do długów spadkowych, powód-wierzyciel ma obowiązek wykazać, że pozwany nabył spadek po zmarłym dłużniku. Najprostszym i najpewniejszym sposobem na to wykazanie jest uzyskanie przez wierzyciela stwierdzenia nabycia spadku. ( por. postanowienie SN z 19 października 2007r. I CNP 51/07 baza L.). Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każda osoba która ma w tym interes. Interes wierzyciela zmarłego spadkodawcy w złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku nigdy w doktrynie ani też w orzecznictwie nie budził wątpliwości. To właśnie poprzez uzyskanie przez wierzyciela postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zostanie definitywnie wskazany dłużnik od którego wierzyciel będzie mógł domagać się zaspokojenia swoich roszczeń. W rozpoznawanej sprawie powód ograniczył się do przedstawienia protokołu sporządzonego przez komornika, z którego wynika, że do kręgu prawdopodobnych spadkobierców należy pozwana. Nie sposób, oceniając powyższy dokument, poczynić w jego oparciu ustalenia jakie zaprezentował powód w pozwie – tj., że z dokumentu tego wynika, że spadek po zmarłym nabyła pozwana (vide uzasadnienie pozwu).

Ponadto wątpliwości Sądu budzi możliwość wykorzystania protokołu stanu faktycznego sporządzonego przez Komornika na podstawie art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji do ustalenia osób pozwanych w sprawie.

Protokół stanu faktycznego jest to dokonany przez komornika sądowego opis pewnego zdarzenia, okoliczności czy też stanu rzeczy. Jest to pisemna relacja komornika z poczynionych przez niego ustaleń w tym zakresie. Protokół ten utrwala dany stan faktyczny, który bez sporządzenia dokumentu zawierającego jego opis mógłby ulec zatarciu lub zmianie, co mogłoby znacznie utrudnić lub uniemożliwić sądowe rozpoznanie sprawy. Protokół stanu faktycznego powinien być tylko zwykłym opisem faktu (zdarzenia), wolnym od jakichkolwiek opinii dotyczących konsekwencji faktycznych lub prawnych opisanego faktu (tak komentarz do ustawy o komornikach sądowych i egzekucji autorstwa Andrzeja Marciniak, LEX). Zatem wydanie uwzględniającego powództwo wyroku, w stosunku do osoby, która nie zawierała umowy z pierwotnym wierzycielem, a jedynie została wskazana przez komornika jako potencjalny spadkobierca, w sprawie z powództwa nabywcy wierzytelności, który tego nabycia nie wykazał, w ocenie Sądu nie może nastąpić.

W żadnej także mierze nie można nakładać na Sąd z urzędu czynienia starań do ustalenia, kto jest spadkobiercą po zmarłej dłużniczce.

Postępowanie cywilne procesowe jest postępowaniem kontradyktoryjnym (spornym). Oznacza to, że strony toczą między sobą spór i to wyłącznie one są odpowiedzialne zarówno za jego przebieg, jak i wynik. Sąd Rejonowy w takiej sytuacji opiera się jedynie na dowodach przedstawianych przez strony bez konieczności wykazywania w tej materii inicjatywy.

Sąd Rejonowy w pełni popiera ugruntowaną linię orzeczniczą, zgodnie z którą postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie stanowi wyłącznej drogi do wykazania legitymacji biernej spadkobiercy w zakresie praw i obowiązków wynikających ze spadku, jednakże w ocenie Sądu w niniejszej sprawie dowody przedstawione przez powódkę na potwierdzenie legitymacji biernej pozwanego, nie mogą zostać uznane za wystarczające. Jakkolwiek postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie jest jedynym dokumentem wykazującym sukcesję uniwersalną spadkobiercy, to jednak zauważyć należy, że powódka nie wykazała dostatecznie przedmiotowej okoliczności w inny sposób. Zauważyć należy, iż do sprawy nie dołączono aktów stanu cywilnego, które stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych. Nie wykazano w żaden sposób prostej linii pokrewieństwa czy powinowactwa pozwanej w stosunku do A. G. (1). Do powyższego dodać należy fakt, iż pozwana nie podjęła przesyłki skierowanej do niej z Sądu, z dużym prawdopodobieństwem można więc przyjąć, że nie miała on świadomości o przedmiocie toczącego się postępowania.

Dlatego też nie można przerzucić na nią, ciężaru dowodowego wykazania, że nie jest ona spadkobiercą, a także aby merytorycznie odniosła się do żądania pozwu, którego istnienie i zasadność starano się udowodnić przedstawiając jedynie wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu.

Ponieważ pozwana nie wdała się w spór i nie złożyła odpowiedzi na pozew, wyrok ma charakter wyroku zaocznego.

SSR Marta Ferdyn

ZARZĄDZENIE

  1. odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda – rpr B. J.;

  2. kal. 21 dni lub z wpływem.

Bytom, dnia 5.7.2016 roku